آلودگی هوا موضوع عجیبی نیست. بسیاری از شهرنشینان آلودگی هوا را به عنوان یک معضل اجتناب‌ناپذیر قبول کرده‌اند. اما راه‌هایی برای کم کردن تاثیر مخرب آلودگی هوای شهرهای برزرگی مثل تهران روی سلامتی شهروندان وجود دارد. برای مثال در روزهای آلوده خیلی از افراد در پی یافتن جواب این پرسش هستند که «برای آلودگی هوا چی بخوریم و چی نخوریم؟». در این مقاله به اهمیت تغذیه‌ی مناسب در زمان آلودگی هوا و نقش آن بر کاهش عوارض این پدیده می‌پردازیم و خوراکی‌های مفید برای آلودگی هوا را به شما معرفی می‌کنیم.
آلودگی هوا را بشناسیم
آلودگی هوا به معنای وجود یک یا چند آلاینده اعم از گرد و غبار، گازها، بو، دود، بخارات، خاکسترهای فرار و… در هوای آزاد با کمیت‌ها، کیفیت‌ها و ماندگاری مختلف است که می‌تواند برای انسان، گیاه و جانور خطرناک باشد. در تعریف آلودگی هوا یک نکته‌ی دیگر هم وجود دارد و آن ایجاد اختلال در آسایش انسان‌ها و ضرر به اموال است.
بدیهی است که مشکلات آلودگی در تمام شهرها یکسان نیست. در فصل زمستان پدیده‌ای که اغلب در شهرهای بزرگی مثل تهران اتفاق می‌افتد، وارونگی هوا است. وارونگی یک پدیده‌ی جوی است که هنگام بروز آن هوای سرد به زمین نزدیک‌تر است. در این وضعیت مواد آلاینده بین لایه‌های هوا به دام می‌افتند. در صبح اول وقت زمستان، میزان آلودگی به حداکثر می‌رسد چرا که هوا سردتر است. با گرم شدن هوا در طول روز از وخامت اوضاع تا حدی کاسته می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود در ساعات اولیه‌ی روزهایی که هوا وارونگی دارد، حتما از ماسک استفاده کنید.
تغذیه‌ی درست در زمان آلودگی هوا
«ریچارد پسواتر» (Richard Pass water) یک متخصص در زمینه‌ی علوم بیوشیمی است که پژوهش‌های گسترده‌ای درباره‌ی آنتی‌اکسیدان‌ها، فلزات سنگین و سمی انجام داده است. مطالعات وی حاکی از آن است که غذایی که در زمان آلودگی خورده می‌شود، بر توانایی شش‌ها در برابر دود و سایر مواد آلاینده تاثیر می‌گذارد. وی می‌گوید که اصلاح رژیم غذایی می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش خطر ابتلا به سرطان در زمان آلودگی هوا داشته باشد.
مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها در زمان آلودگی
در زمان آلودگی هوا چی بخوریم؟
بر اساس تحقیقات انجام شده، گروهی از مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان اعم از ویتامین C، ویتامین A و بالاخص بتاکاروتن‌ها، ویتامین E و سلنیوم می‌توانند بدن را در برابر دود و تاثیرات مخرب حاصل از آلاینده‌های سمی محافظت کنند. مکانیسم حفاظتی این مواد بسیار تاثیرگذار است.
مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان خود را قربانی حفاظت از سلول‌های بدن می‌کنند. زمانی که آلاینده‌ها وارد بدن می‌شوند، سلول‌های مختلف بدن را به عنوان هدف انتخاب می‌کنند. در طی فرآیند خاصی که پراکسید شدن چربی نام دارد، رادیکال‌های اسید چرب تولید می‌شوند. این رادیکال‌ها بی‌ثبات هستند و به سرعت با مولکول‌های اکسیژن ترکیب می‌شوند. حاصل این ترکیب رادیکال‌هایی ناپایدار است.
واکنش شیمیایی مخرب مذکور زنجیروار ادامه پیدا می‌کند. اما در عین حال سلول‌های موجودات زنده حاوی مولکول‌هایی هستند که اتمام این پروسه را تسریع می‌کنند. اگر این واکنش‌ها هر چه سریع تر خاتمه پیدا نکنند، غشاء سلول‌ها دستخوش آسیب جدی خواهد شد.
سرطان، آسیب به سرخرگ‌ها در ابعاد گسترده، تغییر شکل پلاکت‌های خونی و پیر شدن سریع سلول‌ها از عوارض خاتمه پیدا نکردن واکنش‌های شیمیایی مخرب فوق است. ابعاد آسیب‌های بدنی اغلب تحت چنین شرایطی گسترده است؛ چرا که رادیکال‌های آزاد می‌توانند به سرعت زیاد شوند. آنتی‌اکسیدان‌ها درست در همین مرحله است که نقش خود را ایفا می‌کنند و مانع تشکیل رادیکال‌های آزاد می‌شوند.
آن‌ها با کاستن اکسیژن محیط جلوی واکنش‌های شیمیایی مذکور را می‌گیرند. تحت این شرایط گلبول‌های قرمز در برابر دود و گازهای سمی محافظت خواهند شد. در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ تحقیقات آزمایشگاهی نشان داد که آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند به خوبی از ریه‌ی موش‌ها در برابر دود اگزوز ماشین و سایر گازهای آلاینده حفاظت کنند.
